Νικηφόρος Καπράνος
Υπεύθυνος τμήματος Μοριακής Ιστοπαθολογίας
Noσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Οι HPV, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα ερευνητικά και κλινικά ευρήματα, αποτελούν τον αναγκαίο αιτιολογικό παράγοντα για την ανάπτυξη καρκινώματος και σοβαρών προκαρκινικών αλλοιώσεων τραχήλου μήτρας. Από τους 100 και πλέον τύπους HPV που έχουν ταυτοποιηθεί, οι 15 ανιχνεύονται σε καρκινώματα τραχήλου και θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Οι τύποι 16 και 18 είναι οι συχνότερα ανιχνευόμενοι σε τραχηλικό καρκίνωμα και μάλιστα σε ποσοστό 70% περίπου.

Οι περισσότερες των γυναικών μολύνονται με κάποιον από τους ιούς HPV σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Σε νεαρές γυναίκες (< 25 ετών) η προσβολή φθάνει στη μεγίστη συχνότητα, όμως αυτές οι HPV λοιμώξεις έχουν παροδικό χαρακτήρα και μόνο ένα ποσοστό από αυτές διατηρεί μακροχρόνια τους HPV. Στη διατήρηση της χρονιότητας της HPV λοίμωξης αλλά και στην αύξηση της πιθανότητας ανάπτυξης προκαρκινικών αλλοιώσεων σημαντικό ρόλο παίζει η παρουσία και άλλων παραγόντων, όπως η ταυτόχρονη λοίμωξη από χλαμύδια ή ερπητοϊούς, το κάπνισμα, σοβαρές ψυχολογικές καταπονήσεις και καταστάσεις καταστολής του αμυντικού συστήματος. Ο έλεγχος και η βελτίωση των ανωτέρω αρνητικών συμπαραγόντων συμβάλλει αποφασιστικά στην απαλλαγή του γεννητικού συστήματος της γυναίκας από τους HPV και επομένως στη μη-ανάπτυξη σοβαρής προκαρκινικής αλλοίωσης στον τράχηλο της μήτρας.

Η λοίμωξη από τους HPV προκαλεί κατά κανόνα στα κύτταρα του τραχήλου ορισμένες χαρακτηριστικές ανωμαλίες, οι οποίες μπορούν να ανιχνευθούν κατά την κυτταρολογική εξέταση. Η κυτταρολογική εξέταση των κυττάρων του τραχήλου (γνωστή και ως test Παπανικολάου) συνέβαλε σημαντικά στη μείωση των κρουσμάτων του καρκίνου του τραχήλου, ο οποίος όμως εξακολουθεί να παραμένει δεύτερος σε συχνότητα στις γυναίκες παγκοσμίως. Η ευαισθησία της κυτταρολογικής εξέτασης σήμερα δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Εθνικού Καρκινικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ (Journal of the National Cancer Institute, Ιανουάριος 2009), και πραγματοποιήθηκε σε ομάδες χιλιάδων γυναικών στη Σουηδία, η ανίχνευση του HPV DNA υπερείχε σημαντικά ως μέθοδος μαζικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου. Ειδικότερα η ανίχνευση του HPV DNA με PCR είχε 35% μεγαλύτερη ευαισθησία από το test Παπανικολάου στην ανακάλυψη σοβαρών προκαρκινικών αλλοιώσεων (CIN2/3). Ακόμη και στην περίπτωση που το test HPV ήταν αρνητικό και επαναλήφθηκε μετά από ένα χρόνο και ήταν θετικό, η ευαισθησία του επαναλαμβανόμενου HPV test ήταν 30% μεγαλύτερη από αυτή του απλού test Παπανικολάου για την ανίχνευση των προκαρκινικών αλλοιώσεων.

Από τα παραπάνω δεδομένα είναι φανερό ότι ο τρόπος μαζικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου πρέπει να προσαρμοσθεί στα σύγχρονα δεδομένα. Θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να ενσωματώσουμε όλοι μας τις τεχνικές της Μοριακής Ιστοπαθολογίας, όπως η PCR, ως εργαλεία μαζικού προληπτικού ελέγχου του καρκίνου του γεννητικού συστήματος. Ένα αρνητικό test Παπανικολάου δεν πρέπει να μας καθησυχάζει. Θα πρέπει να ζητούμε και την επιβεβαίωση ανά διαστήματα και της ανάλυσης του HPV DNA με PCR. Και αν το εύρημα είναι θετικό, ακόμη και με αρνητική κυτταρολογική εξέταση, η γυναίκα θα πρέπει υποβάλλεται σε κολποσκόπηση και βιοψία για την έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων. Προσοχή λοιπόν. Το HPV test μπορεί να σώσει ζωές!